پتروشیمی جم؛ پیشرو در نوآوری و هوش مصنوعی صنعتی با اتکا به توان داخلی

شاهین حسینی، مدیر پژوهش و فناوری شرکت پتروشیمی جم، با تاکید بر نقش استراتژیک واحد تحقیق و توسعه (R&D) در این شرکت، از پتروشیمی جم به عنوان یکی از پیشگامان پیاده‌سازی عملیاتی الگوریتم‌های هوش مصنوعی (AI) در صنعت پتروشیمی ایران یاد کرد. وی همچنین از ثبت اولین پتنت کشوری در زمینه طراحی و پیاده‌سازی پایلوت یک Soft Sensor برای مانیتورینگ برخط واحدهای عملیاتی خبر داد.

حسینی با اشاره به اینکه رسالت اصلی واحد R&D در تمامی شرکت‌های صنعتی، مدیریت تکنولوژی است، گفت: این نقش در سال‌های اخیر با توجه به ترندهای بین‌المللی گسترش یافته و مفاهیم نوآورانه نظیر مدیریت نوآوری نیز به فعالیت‌های آن افزوده شده است.

وی افزود: در پتروشیمی جم، با حمایت مدیریت ارشد و تکیه بر توانمندی متخصصان داخلی و پیاده‌سازی فرآیندهای نوآوری مبتنی بر استاندارد بین‌المللی ISO 56002، زیرساخت مناسبی برای تبدیل‌شدن به یک مرکز نوآوری (Innovation Center) فراهم گردیده است. این امر نه تنها موجب خلق فرصت‌های ارزش‌آفرین برای سهامداران محترم می‌شود، بلکه در شرایط کنونی کشور، می‌تواند تا حد زیادی خلاء ارتباط با شرکت‌های صاحب لایسنس را در حل مشکلات عملیاتی و تولید جبران کند.

مدیر پژوهش و فناوری پتروشیمی جم درباره سیر تحول واحد R&D توضیح داد که این واحد در سال ۱۳۹۱ با تمرکز بر تحقیقات شیمیایی و پلیمری تأسیس شد، اما به تدریج بخش‌های جدیدی نظیر تجاری‌سازی، تحقیقات بازار و اخیراً حوزه تحقیقات هوش مصنوعی (AI) به آن افزوده شده‌اند. پروژه‌های این واحد بر اساس سند استراتژیک شرکت، بنچ‌مارکینگ با شرکت‌های مشابه داخلی و منطقه‌ای، و رفع گلوگاه‌های تولید و عملیات اولویت‌بندی و مدیریت می‌شوند.

حسینی در خصوص دستاوردهای تحقیقاتی در حوزه توسعه و تولید محصولات جدید گفت: بر اساس بررسی‌های بازار و تحلیل افق‌های آینده در شرکت‌های تکنولوژی‌محور و رقبای منطقه‌ای، همواره پروژه‌هایی برای تولید گریدهای جدید پلیمری در حال اجراست. او افزود که پس از تولید نمونه صنعتی و دریافت بازخورد از مصرف‌کنندگان، محصول وارد فاز تجاری‌سازی شده و به مدت ۵ سال تحت پایش قرار می‌گیرد تا تمامی اصلاحات فنی لازم اعمال شود.

وی با تاکید بر اهمیت تحقیقات کاتالیستی در صنعت پتروشیمی اظهار داشت: واحد تحقیقاتی کاتالیست شرکت با تکیه بر نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های مناسب، پروژه‌های ارزنده‌ای را در حوزه کاتالیست‌های شیمیایی و پلیمری پیش برده است.این پروژه‌ها نه تنها منجر به رفع گلوگاه‌های تولید شده‌اند، بلکه با جایگزینی و بومی‌سازی دانش فنی کاتالیست‌های کلیدی، مسیر صرفه‌جویی ارزی و استقلال استراتژیک را هموار کرده‌اند. حسینی ابراز امیدواری کرد که یکی از مهمترین پروژه‌های صنعتی مربوطه در آینده نزدیک تکمیل شده و شرکت را از واردات یکی از کاتالیست‌های استراتژیک بی‌نیاز سازد.

مدیر پژوهش و فناوری پتروشیمی جم با اشاره به اقدامات برجسته شرکت در حوزه هوش مصنوعی گفت: پتروشیمی جم با حمایت‌های مدیریت عامل و معاونت تولید و عملیات و بهره‌گیری از تخصص تیم داخلی، یکی از شرکت‌های پیشرو در پیاده‌سازی عملیاتی الگوریتم‌های AI در صنعت پتروشیمی کشور است. او از ثبت اولین پتنت کشوری در زمینه طراحی و پیاده‌سازی پایلوت یک Soft Sensor جهت مانیتورینگ برخط واحدهای عملیاتی به عنوان یکی از دستاوردهای مهم یاد کرد و افزود که با توجه به نتایج مثبت این پروژه، موضوع ثبت دانش فنی در سطح بین‌المللی نیز در دستور کار قرار گرفته است.

حسینی به همکاری‌های نسبتاً خوبی با مراکز تحقیقاتی داخلی و خارجی اشاره کرد و اظهار داشت: شناخت و درک متقابل از قابلیت‌های خود و طرف مقابل در ایجاد ارتباط‌های پژوهشی-صنعتی به عنوان نقطه عطفی در تداوم این همکاری‌ها به ویژه در شرایط کنونی کشور است. وی به برخی افتخارات بین‌المللی این واحد اشاره کرد: کسب عنوان یکی از ۳۰ تحقیق اثرگذار صنعتی سال برای یکی از پروژه‌های کاتالیستی شرکت پتروشیمی جم در سال ۲۰۲۲ از سوی نشریه معتبر ACS، و همچنین انتخاب یکی از مقالات پژوهشی در حوزه پلیمر به عنوان یکی از پربازدیدترین مقالات منتشر شده در سایت علمی Elsevier.

آینده‌ای روشن و شبکه‌سازی با دانشگاه‌ها
حسینی در بخش پایانی این گفت‌وگو تاکید کرد: صنعت پتروشیمی، برای حفظ رقابت‌پذیری و مدیریت زنجیره ارزش، نمی‌تواند خود را از فناوری‌های روز دنیا جدا کند. اگرچه تحریم‌ها موانعی ایجاد کرده‌اند، اما با حمایت سهامداران، مدیریت ارشد شرکت و بهره‌گیری از ظرفیت و تجارب علمی-صنعتی موجود، می‌توان اقدامات مهمی را در مسیر توسعه رقم زد. ضمن آنکه با بهبود فضای کسب و کار کشور و بهبود شرایط بین‌المللی، پیش‌بینی‌های لازم جهت همکاری‌های موثر بین‌المللی در خصوص به جریان انداختن پروژه‌های ارزش‌آفرین صورت پذیرفته است.
وی در پایان با اشاره به نقش ارتباطات علمی در پیشبرد پروژه‌ها گفت: با ایجاد شبکه‌ای میان متخصصان شرکت، دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها، ضمن بهره‌برداری از نظرات تخصصی، امکان شناسایی و جذب نخبگان نیز فراهم شده است. این تعاملات، در قالب آیین‌نامه‌های داخلی، به حل مسائل عملیاتی و ارتقاء سطح دانش فنی کمک شایانی می‌کند.