نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
در پیچ‌وخم نبردهای اقتصادی جهانی، ایران با گنجینه‌ای بی‌نظیر از منابع پتروشیمی، بر سر یک دوراهی تاریخی ایستاده است. آیا همچنان به خام‌فروشی، یعنی بخشیدن فرصت‌های طلایی توسعه به دیگران، ادامه خواهیم داد یا راهی نو در پیش می‌گیریم و با سرمایه‌گذاری هوشمندانه، ارزش واقعی این ثروت ملی را آشکار می‌کنیم؟
گنجی که منتظر کشف است: فراتر از تولید، به سوی نوآوری تصور کنید؛ در دل خاک این سرزمین، نه فقط نفت و گاز، بلکه مواد اولیه حیاتی برای صدها صنعت ارزش‌آفرین نهفته است. متانول، اوره، نفتا؛ این‌ها تنها نام‌های شیمیایی نیستند، بلکه خشت‌های اولیه معماران آینده اقتصاد ایران هستند. امروز، بخش عمده این “خشت‌های ارزشمند” به‌صورت خام از مرزها عبور می‌کند، فرصت‌های بی‌شماری را برای اشتغال، نوآوری و ثروت‌آفرینی پایدار با خود می‌برد.
ایران، به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ متانول آسیا و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اوره جهان، پتانسیل تبدیل شدن به قطب منطقه‌ای محصولات نهایی پتروشیمی را داراست. اما این پتانسیل تنها با دیدگاهی نوین و سرمایه‌گذاری هدفمند به واقعیت می‌پیوندد. خام‌فروشی در واقع “فروش فرصت توسعه ملی” است؛ فرصتی که می‌توانیم با فرآوری و تبدیل آن به محصولات نهایی، چندین برابر ارزش‌افزوده خلق کنیم. این یعنی شکوفایی صنایع پایین‌دستی، رونق کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMEها)، و خلق هزاران شغل پایدار برای جوانان این مرز و بوم.
مسیر گنج‌یابی: نقش دولت، مردم و سرمایه‌گذاران در عصر فناوری گذار از خام‌فروشی به ارزش‌آفرینی یک پروژه ملی است که نیازمند همت و همکاری همگانی است. این تحول نیازمند به‌کارگیری علم روز و فناوری‌های نوین است:
دولت؛ سیاست‌گذاری هوشمندانه و بسترسازی برای تحول دیجیتال تغییر نگاه از صادرات خام به توسعه زنجیره ارزش: سیاست‌گذاری‌ها باید سرمایه‌گذاران را به سمت تولید محصولات نهایی سوق دهد. این یعنی حمایت‌های هدفمند از پروژه‌های فرآوری، تعیین تعرفه‌های جذاب برای محصولات پایین‌دستی و اعمال عوارض مناسب بر صادرات مواد خام. توسعه زیرساخت‌های فناورانه و پتروپارک‌های هوشمند: ایجاد خوشه‌های صنعتی تخصصی (پتروپارک‌ها) در کنار مجتمع‌های بزرگ پتروشیمی، دسترسی آسان به خوراک، کاهش هزینه‌ها و ایجاد هم‌افزایی بی‌نظیر را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. این پتروپارک‌ها می‌توانند با استفاده از اینترنت اشیا (IoT)، تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data) و هوش مصنوعی (AI) بهینه‌سازی فرآیندها، پیش‌بینی نیاز بازار و مدیریت انرژی را به سطحی نوین برسانند. حمایت از بومی‌سازی فناوری‌های نوظهور و شرکت‌های دانش‌بنیان: توسعه دانش فنی بومی، تولید کاتالیست‌های نسل جدید، مهندسی معکوس و استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌هایی مانند بیوتکنولوژی صنعتی برای تولید فرآورده‌های زیستی یا نانوتکنولوژی برای بهبود خواص مواد پلیمری، تضمین‌کننده خودکفایی و رقابت‌پذیری ایران در عرصه جهانی است.
مردم؛ حامیان اصلی تحول و مصرف‌کنندگان هوشمند با درک اهمیت این تحول، مردم می‌توانند مطالبه‌گر توسعه پایدار باشند. هر شغلی که در این صنعت ایجاد می‌شود، هر محصولی که در داخل فرآوری می‌شود، به کاهش وابستگی و افزایش تاب‌آوری اقتصاد کشور کمک می‌کند. این یک انقلاب اقتصادی-اجتماعی است که همه ما در آن سهم داریم. همچنین، با آگاهی از محصولات پتروشیمی پایین‌دست و مصرف آگاهانه آن‌ها، به تقویت بازار داخلی و کاهش نیاز به واردات کمک خواهیم کرد.
سرمایه‌گذاران؛ معماران ثروت و آینده با رویکردی نوآورانه اینجا فرصت‌های بی‌نظیری برای سرمایه‌گذاری وجود دارد! تبدیل متانول به اسید استیک، DME، یا محصولات MTO (پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن)، و فرآوری اوره به ملامین، کودهای ترکیبی و مشتقات دارویی، همگی بازدهی اقتصادی چندبرابری را نوید می‌دهند. مدل‌های سرمایه‌گذاری متنوع از جمله مشارکت بخش خصوصی داخلی و خارجی، تأمین مالی از صندوق توسعه ملی و فاینانس‌های بین‌المللی، و همکاری شرکت‌های مادر با SMEها، ریسک را کاهش و سودآوری را افزایش می‌دهند. استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: سرمایه‌گذاران می‌توانند با به‌کارگیری هوش مصنوعی در بهینه‌سازی زنجیره تأمین، پیش‌بینی تقاضای بازار، نگهداری پیشگیرانه تجهیزات، و حتی توسعه محصولات جدید، بهره‌وری و سودآوری پروژه‌های خود را به طور چشمگیری افزایش دهند.
ما در آستانه یک جهش بزرگ قرار داریم. خام‌فروشی نه تنها اقتصادی نیست، بلکه با روحیه پیشرفت و خوداتکایی ما سازگار نیست. ایران پتانسیل آن را دارد که از صادرکننده مواد اولیه، به تولیدکننده ثروت واقعی و قطب نوآوری پتروشیمی در منطقه تبدیل شود. این دگرگونی، بیش از هر چیز، به اراده‌ای ملی نیاز دارد؛ اراده‌ای که دولت را به سیاست‌گذاری، مردم را به حمایت و سرمایه‌گذاران را به مشارکت ترغیب کند.